Nhìn lại năm 2023, nền kinh tế thế giới tiến triển chậm rãi. Xung đột cục bộ kéo dài, lạm phát vẫn cao, hiệu ứng tăng lãi suất sau khi tăng lãi suất trong môi trường lãi suất cao đã trở nên rõ rệt, tính yếu đuối của hệ thống tài chính tăng cao, thời tiết cực đoan trở nên nghiêm trọng… Toàn cầu đang đối mặt với những quyết định mới trong một môi trường biến động phức tạp. Nhìn về năm 2024, dự báo từ bên ngoài cho rằng các nền kinh tế phát triển như Mỹ và châu Âu sẽ giảm lãi suất, các xung đột địa lý có thể tìm kiếm giải pháp hòa bình, tiềm năng phát triển của các quốc gia đang phát triển và kinh tế mới nổi có thể đạt được. Trong tương lai, hành trình phục hồi sau đại dịch vẫn tiếp tục, việc theo đuổi không ngừng của hòa bình và phát triển, đoàn kết và hợp tác vẫn là xu hướng và xu hướng chính của cộng đồng quốc tế.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế có thể chậm lại
Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) được phát hành vào tháng 10 năm 2023 dự đoán rằng tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ giảm từ 3,5% vào năm 2022 xuống còn 3,0% vào năm 2023 và 2,9% vào năm 2024, xa vắng so với mức trung bình lịch sử (2000-2019) là 3,8%. Dự kiến tốc độ tăng trưởng của các nền kinh tế phát triển sẽ giảm từ 2,6% vào năm 2022 xuống còn 1,5% vào năm 2023 và 1,4% vào năm 2024.
Trong khi đó, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) mới đây đã công bố báo cáo Triển vọng Kinh tế mới nhất, chỉ ra rằng tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới vào năm 2023 dự kiến là 2,9%, dưới tác động của việc môi trường tài chính trở nên cứng rắn, tăng trưởng thương mại suy giảm và niềm tin của người tiêu dùng giảm, tốc độ tăng trưởng trong năm 2024 sẽ chậm lại xuống còn 2,7%, nhưng khi chính sách tiền tệ của các nền kinh tế chủ chốt thay đổi, vào năm 2025 sẽ tăng lên 3,0%. OECD nhấn mạnh rằng, hiện nay nền kinh tế thế giới đối diện với những rủi ro lớn từ việc leo thang căng thẳng địa chính trị, tăng trưởng thương mại suy giảm, lạm phát lõm ở những nguyên nhân cốt lõi và tính yếu đuối của hệ thống tài chính, toàn cầu vẫn đang phải chịu áp lực giảm tốc lớn.
Sau khi trải qua cuộc khủng hoảng ngân hàng, cuộc khủng hoảng nợ công, nền kinh tế Mỹ đã giảm tỷ lệ lạm phát và tăng trưởng việc làm trong năm 2023. Tuy nhiên, nền kinh tế Mỹ vẫn đối diện với một số rủi ro. Trên môi trường lãi suất cao, nợ cao, việc liệu nền kinh tế Mỹ có thể đạt được “đáp đất mềm” hay không vẫn còn chờ đợi để quan sát.
Trong năm 2023, sự hồi phục kinh tế của Liên minh Châu Âu và Khu vực đồng euro mất sức mạnh. Do ảnh hưởng của nhiều yếu tố như giảm cầu toàn cầu, điều kiện tài chính trở nên chặt chẽ, vấn đề cung cấp năng lượng vẫn chưa hoàn toàn được giải quyết, cộng với hàng loạt thách thức từ bên ngoại như cuộc khủng hoảng ở Ukraine, xung đột giữa Israel và Palestine, động lực hồi phục kinh tế châu Âu đã bị gián đoạn và dần chìm vào tình trạng tăng trưởng kém. Có dự báo rằng do yếu tố ảnh hưởng như cầu từ bên ngoại suy giảm, chính sách tiền tệ chặt chẽ, sự chậm trễ trong việc chuyển đổi kinh tế và vấn đề lạm phát tiếp tục tồn tại, tình trạng kém phát triển của kinh tế châu Âu sẽ kéo dài đến năm 2024.
Nhóm kinh tế toàn cầu của Morgan Stanley do nhà kinh tế trưởng Seth Carpenter dẫn đầu tin rằng tăng trưởng toàn cầu vào năm 2024 sẽ chậm lại, nhưng hầu hết các nền kinh tế phát triển vẫn có thể tránh được suy thoái. Mặc dù có điều tiêu cực của suy thoái nhưng với sự giảm đạt được từ việc đạt đầy đủ việc làm, thu nhập thực vẫn giữ ổn định, từ đó đảm bảo tính mạnh mẽ của tiêu dùng, vì vậy ngay cả khi đối mặt với suy thoái, cũng chỉ là suy thoái nhẹ nhàng.
Thách thức và cơ hội đi đôi với nhau
Hiện tại, động lực tăng trưởng kinh tế thế giới không đủ, có nhiều yếu tố không ổn định, không chắc chắn và không thể dự đoán. Nhìn về năm 2024, nền kinh tế thế giới vẫn đối diện nhiều thách thức rủi ro.
Hiện nay, nền kinh tế thế giới chủ yếu đối mặt với những yếu tố bất lợi sau: đại dịch Covid-19 đã gây ra ảnh hưởng tiêu cực kéo dài đối với chuỗi cung ứng và sản xuất toàn cầu. Trong thời gian đại dịch, ngành logistics quốc tế bị rối loạn, thương mại và đầu tư phát triển bị đình trệ, chuỗi cung ứng sản xuất toàn cầu một lúc bị gián đoạn. M
Thứ hai là đặc điểm chia rẽ thương mại đã hiện ra. Trong năm 2023, thương mại toàn cầu dưới tác động của căng thẳng địa chính trị và sự nổi lên của chủ nghĩa bảo hộ đã thể hiện mức tăng trưởng thấp hơn nhiều so với dự kiến, tạo ra sự mất cân đối trong thương mại, xung đột xảy ra thường xuyên, một số quốc gia thực hiện chính sách trừng phạt và hướng nội phá hủy sự tự do và đa dạng hóa thương mại. Tổ chức Thương mại Thế giới dự báo rằng lượng thương mại hàng hóa toàn cầu trong năm 2023 tăng chỉ 0,8% so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, trong năm mới này, nền kinh tế thế giới cũng đối mặt với một số cơ hội. Hiện nay, các nước miền Nam toàn cầu đang củng cố hợp tác khu vực, mang đến động lực tích cực cho nền kinh tế toàn cầu. Các nước đang phát triển và nền kinh tế mới nổi, đặc biệt là Trung Quốc, có tiềm năng phát triển lớn, có triển vọng trong tương lai. Các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển dưới sáng kiến “Con đường và Vành đai” đã tăng cường kết nối giữa các quốc gia liên quan. Hơn nữa, việc tăng cường các chuyến bay giữa Trung Quốc và Mỹ, việc tăng cường hành trình tàu hàng Trung Quốc – Châu Âu cũng đều có lợi cho việc thúc đẩy thương mại khu vực và giữa các ngành công nghiệp, đẩy mạnh sự phát triển kinh tế thế giới.
Đáng chú ý, việc phát triển trí tuệ nhân tạo toàn cầu đang bước vào quỹ đạo quản trị. “ChatGPT” không thể phủ nhận là một trong những từ khóa nổi bật của năm 2023, việc xuất hiện của nó đại diện cho sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trí tuệ nhân tạo. Báo cáo khảo sát từ cơ quan tư vấn McKinsey cho thấy rằng đến năm 2030, quy mô thị trường trí tuệ nhân tạo có thể đạt 20 nghìn tỷ đô la Mỹ. Cộng đồng quốc tế đồng thuận rằng việc quản trị trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng đến số phận của toàn nhân loại, các quốc gia nên tăng cường hội thoại hợp tác, đồng lòng thúc đẩy sự phát triển khỏe mạnh của công nghệ trí tuệ nhân tạo, góp phần làm cho công nghệ trí tuệ nhân tạo hưởng lợi cho con người.
Cơ hội đối mặt với nền kinh tế thế giới không chỉ dừng lại ở đây. Trong tương lai, Mỹ và châu Âu có thể chuyển từ việc tăng lãi suất sang việc giảm lãi suất, dự kiến hiệu ứng âm sẽ giảm đi. Nếu các bên liên qu
Sự hồi phục và chuyển đổi của nền kinh tế toàn cầu cũng cần các quốc gia và khu vực tăng cường hợp tác đa phương và khôi phục thương mại, mang đến động lực và cơ hội mới cho sự ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu. Việc tăng cường hợp tác đa phương và khôi phục thương mại không chỉ có thể thúc đẩy việc phân bổ tài nguyên tối ưu hóa, nâng cao hiệu suất sản xuất và cạnh tranh, mà còn có thể tăng cường mức độ mở cửa và minh bạch của thị trường, giảm thiểu rào cản thương mại và chi phí.
Trong tương lai, các quốc gia cần tăng cường giao tiếp và điều phối chính sách, đồng lòng giải quyết các vấn đề đang đối diện. Các vấn đề cấp bách nhất hiện nay bao gồm xử lý lạm phát trên phạm vi toàn cầu, ứng phó với biến đổi khí hậu và nhiều vấn đề khác. Các nước phát triển cần phải chịu trách nhiệm nhiều hơn, trong khi các nước đang phát triển cũng cần tham gia tích cực vào các vấn đề quốc tế, mở rộng cơ chế giao tiếp và điều phối chính sách giữa các quốc gia, khu vực, tăng cường lòng tin và lợi ích lẫn nhau giữa các quốc gia và khu vực, giải quyết các thách thức toàn cầu, góp phần xóa bỏ các rào cản cho sự hồi phục kinh tế toàn cầu.
