Mặc dù sau khi kỳ chu kỳ tăng lãi suất của Fed Mỹ kết thúc, Fed luôn phát đi tín hiệu chính sách không cần vội giảm lãi suất, nhưng thị trường đã dời thời điểm bắt đầu chu kỳ giảm lãi suất của Fed Mỹ sớm hơn, dự kiến sẽ bắt đầu từ tháng 3 năm sau và dự đoán Fed sẽ giảm lãi suất 6 lần trong năm tới, tổng cộng giảm 150 điểm cơ bản, tức là đến tháng 11 năm sau, lãi suất cơ sở của Quỹ Dự trữ Liên bang Mỹ sẽ giảm từ 5.25% – 5.50% xuống còn 3.75% – 4.00%, thị trường dự đoán giảm mạnh hơn rất nhiều so với mức giảm 75 điểm cơ bản mà biểu đồ của cuộc họp Fed tháng 12 năm 2023 đã đề cập. Liệu Fed Mỹ sẽ tiến hành giảm lãi suất theo đường lối mà thị trường dự kiến?
Trước hết, sự giảm tốc độ lạm phát ở Mỹ hơn nhiều nằm trong sự cải thiện từ nguồn cung. Nếu dùng điểm khởi đầu là tình trạng kinh tế quý 3 năm 2019 (100), đến cuối quý 3 năm 2023, GDP thực tế của Mỹ sau khi loại bỏ yếu tố giá cả đã tăng lên đến 110.28%, tức tăng trưởng kinh tế của Mỹ so với trước đại dịch đã tích lũy 10.28%, trong đó, đóng góp của tiêu dùng cá nhân chiếm 7.85% (tiêu dùng hàng hóa chiếm 4.29%, dịch vụ tiêu dùng chiếm 3.55%), đầu tư tư nhân đóng góp 2.19%, chi phí chính phủ đóng góp 1.13%, thậm chí khi Fed Mỹ chỉ trong 16 tháng đã tăng lãi suất chính sách lên 525 điểm cơ bản (trung bình mỗi tháng tăng 33 điểm cơ bản), đà tăng trưởng tiêu dùng cá nhân ở Mỹ vẫn chưa bị ngăn chặn.
Đồng thời, trong khi đó, tốc độ giảm tốc độ lạm phát ở Mỹ, ví dụ như chỉ số tăng trưởng hàng năm của PCE mà Fed quan tâm đã từ đỉnh điểm 7.1% vào tháng 6 năm 2022 giảm xuống còn 2.6% vào tháng 11 năm 2023, độ dốc giảm lạm phát cao hơn đáng kể so với độ dốc tăng lạm phát, vận tốc giảm lạm phát rõ ràng nhanh hơn trung bình của 7 chu kỳ lạm phát từ năm 1966 trở lại đây.
Từ đó có thể thấy, việc giảm tốc độ lạm phát ở Mỹ không dựa trên sự giảm mạnh của nhu cầu tiêu dùng cá nhân mà hơn là dựa trên việc cải thiện hệ thống cung cấp và giảm giá năng lượng.
Tiếp theo, thị trường lao động ở Mỹ vẫn giữ được sự mạnh mẽ. Đến tháng 11 năm 2023, tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ là 3.7%, tăng lên 0.3% so với mức thấp nhất trước đó (3.4% vào tháng 1 năm 2023), tỷ lệ vị trí việc làm trống không là 5.3%, giảm 2 điểm phần trăm so với đỉnh cao 7.4% vào tháng 3 năm 2022, tỷ lệ tham gia lao động là 62.8%, tăng gần 3 điểm phần trăm so với thời điểm thấp nhất sau dịch bệnh, tổng cộng ba nhóm dữ liệu này cho thấy sự giảm căng thẳng cung-cầu trên thị trường lao động ở Mỹ rất lớn và phần lớn là do sự gia tăng cung cấp, tức việc giảm tỷ lệ việc làm trống không chủ yếu do việc tạo ra việc làm mới, không phải là do giảm bớt vị trí việc làm hiện có.
Với số liệu thống kê, số lần nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp lần đầu tiên ổn định ở mức 800.000 người/tháng, thấp hơn 30% so với mức trung bình 1,13 triệu người/tháng; ngoài ra, tỉ lệ người thất nghiệp hiện tại so với số vị trí việc làm trống không chỉ là 0,3, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình là 1,2. Hai nhóm dữ liệu này cho thấy tình trạng căng thẳng cung ứng trên thị trường lao động tại Mỹ vẫn chưa hoàn toàn giảm bớt, mức tăng lương cũng tiếp tục ở mức 4%, cao hơn mục tiêu lạm phát 2%.
Một cách logic, sự tồi tệ của thị trường lao động ban đầu thể hiện qua việc doanh nghiệp liên tục giảm nhu cầu tuyển dụng, cho đến khi không có nhu cầu mới nào, sau đó mới xem xét cắt giảm nhân sự, vì vậy trên dữ liệu tỷ lệ vị trí việc làm trống không giảm trước so với tỷ lệ thất nghiệp, dựa trên quy luật kinh nghiệm, thời gian trễ giữa hai chỉ số là 6-8 tháng. Dựa trên quy luật này, tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ có thể bắt đầu tăng liên tục, và sớm nhất cũng phải sau tháng 6 năm 2024.
Thứ ba, Fed Mỹ mới chỉ quay trở lại không gian chính sách lãi suất bình thường, quay đầu quá sớm sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả chính sách. Đại dịch đã gây ra sự suy giảm của hệ thống cung cấp, cùng với đó, việc cứu trợ tài khóa đã tăng đáng kể khả năng tiêu dùng cá nhân của người Mỹ. Do đó, mặc dù Fed Mỹ đã bắt đầu chu kỳ tăng lãi suất, tiêu dùng cá nhân ở Mỹ và môi trường lãi suất đã thể hiện tình trạng biến đổi đồng hướng, tức là việc tăng lãi suất chưa làm giảm tỷ trọng tiêu dùng, tình trạng này chỉ dần thay đổi trở lại bình thường sau tháng 7 năm 2022 — tức là tiêu dùng cá nhân và môi trường lãi suất trở lại trạng thái đối phản, một phần cũng là do tác động của việc giảm cấp độ cứu trợ tài khóa của Mỹ. Theo biến đổi độ dốc của đường cong tiêu dùng-lãi suất, Fed Mỹ mới chỉ quay trở lại không gian chính sách lãi suất bình thường, đây cũng là một trong những lý do tại sao trước đây Fed Mỹ đã phát đi thông điệp ‘Tăng lãi suất lâu hơn’.
Như đã trình bày ở trên, tiêu dùng cá nhân ở Mỹ hiện vẫn giữ vững sức mạnh, tình trạng căng thẳng cung cầu trên thị trường lao động vẫn chưa hoàn toàn giải quyết, việc quay đầu chính sách quá sớm sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của chính sách ban đầu, việc kiểm soát lạm phát có thể bị bỏ phiếu giữa chừng và khả năng hạ cánh mềm cũng sẽ mất đi.
Dựa trên nhận định từ ba khía cạnh trên, chúng tôi dự đoán: Fed Mỹ sẽ một lần nữa gây bất ngờ cho thị trường vào năm 2024, thời gian bắt đầu chu kỳ giảm lãi suất sẽ muộn hơn so với dự kiến hiện tại của thị trường là tháng 3.
